Napamiętanie
20.09 - 22.10.2016
Napamiętanie to
poetycki neologizm stworzony przez Michała Smandka, na potrzeby opisania
relacji, jakie zachodzą pomiędzy artystą a naturą podczas jego licznych
podróży i pracy w terenie. To zbiór zapamiętanych form, zdarzeń i
sytuacji o „wysokim współczynniku sztuki”, które dzięki uważnej
obserwacji natury zostają przez artystę zaabsorbowane i katalogowane w
świadomości, a które nawarstwiając się, przeplatając i scalając mogą
zostać twórczo wykorzystywane w późniejszych pracach, zazwyczaj tych
stworzonych w przestrzeni galerii.
W pracach Smandka, z pograniczna
land-artu, performance, fotografii i instalacji, prezentowanych w
Rodriguez Gallery, napamiętanie staje się centralnym zagadnieniem,
ujawniając się jednak w rożnym stopniu i na różnych poziomach. W
fotografiach z cyklu Manual Rest polem działania artysty i
polem twórczego namapiętania staje się dzika, nieujarzmiona przyroda,
pokazana w całej swej prostocie podstawowych form (ziemia, woda, wiatr,
sól). Z jednej strony autor dokonuje delikatnych i subtelnych
interwencji w zastaną sytuację, w taki sposób, aby wyglądały one na
stworzone przez przyrodę, z drugiej strony dokumentuje działania natury,
które wyglądają tak, jakby to on je wykonał. Zatarcie granicy między
dokumentacją a kreacją, pozwala tworzyć artyście własne unikalne muzeum
składające się z kompilacji prac „znalezionych” i uzupełnionych w
napotkanym krajobrazie. Dzięki temu, iż nie sposób rozpoznać, czy w
delikatnym cięciu w dziele Knife Work lub idealnie geometrycznym stożku w fotografii Rhombus
mamy do czynienia z gestem artystycznym czy dokumentacją natury,
zatarta zostaje także granica miedzy dziełem sztuki a dziełem natury w
jej czystej postaci.
Interwencja artysty w przyrodę dobitniej ukazana jest w fotografiach z serii Unnatural 3,
w których do dziewiczego krajobrazu błotnego wulkanu w Azerbejdżanie
wprowadzony zostaje element obcy: czarne balony. W tych pracach
najważniejsza staje się obserwacja i napamiętanie już nie tyle form i
obrazów, ale pewnych procesów zachodzących pomiędzy naturą a „intruzem” i
przemian, jakim jest on poddawany. W tym quasi rzeźbiarskim geście
ujawnia się potrzeba analizy zachowania materii (opadania, nabierania
ciężaru, wyporu, znikania) oraz podglądania natury w jej procesualności i
przypadkowości.
Wszystkie te obserwacje: form, zdarzeń i
procesów, mające miejsce w terenie, przekute zostają w dzieło sztuki w
instalacjach rzeźbiarski stworzonych na potrzeby przestrzeni galeryjnej.
Natura, która w tych dziełach zdaje się być jedynie punktem wyjścia lub
inspiracją, przy uważnym oglądzie okazuje się być kluczowa. To ona
wyznacza normy, to na jej zasadach i zgodnie z jej regułami powstają tak
poetyckie i kontemplacyjne dzieła, jak choćby Nothing More, Nothing Less (wypór cieczy, działanie przypadku, równowaga sił w przyrodzie).
Prace Michała Smandka rozpatrywać można
oczywiście pod kątem estetyki formalnej, poszukiwania uniwersalnego
piękna, podstawowych praw natury czy poetyckiego jej wykorzystania.
Perspektywa ta nie wyczerpuje jednak jego wizji. W jego pracach odnaleźć
można bowiem wciąż aktualne i fundamentalne dla wielu twórców pytanie, o
to, jaką funkcję spełnia natura, a jakie sztuka w poznawaniu świata,
jaka jest rola artysty w procesie tworzenia sztuki i w końcu, czym w
ogóle jest dzieło sztuki: czy jest to celowa kreacja artystyczna, czy
być nim może tylko drobny gest, a może nawet zawłaszczona sytuacja
spotkana w naturze, w której objawia się siła przypadku? Sztuka Smandka
nie zamyka żadnej z tych dróg i otwiera bogaty wachlarz możliwości,
sprawiając, że różne jej definicje harmonijnie współistnieją. To co
postuluje artysta, to istotność bycia w naturze, obserwowania jej,
doświadczania wszystkimi zmysłami, jej napamiętania.
Agata Rodriguez
/
Overremembering is a
poetic neologism coined by Michał Smandek to describe the relationship
forged between nature and the artist during his numerous trips and
fieldwork. It is a compilation of visual recollections, forms and
situations that hold a high ‘coefficient of art’, which Smandek absorbs
and catalogues in his mind thanks to a careful observation. These
moments pile up, intertwine and merge, becoming artwork material for the
artist to handle.
Smandek’s works presented at Rodriguez
Gallery are a balanced mix of land-art, performance, photography and
installation. The concept overremembering plays a key role in all of
them, while being present at different levels. In the photographic
series called Manual Rest, the content is the wild and untamed
nature represented in its very basic forms (earth, water, wind). The
artist’s practice in this scenery is two-fold: on the one hand he
intervenes with a subtle gesture in the landscape, in such a way that he
makes it look like it could have been formed by nature itself; on the
other hand, he documents natural creations that resemble manmade
interventions. The thin blurred line that separates here creation from
documentation allows the artist to develop an unique ‘collection’
consisting of natural phenomena and manipulated situations, standing at
the same level as artworks. The fact that we cannot distinguish whether
the cut in the sand in Knife Work, or the perfect geometric shape of Rhombus belong to one category or the other, helps to diminish the existing border between art and nature.
In the series Unnatural 3 the
artist’s intervention is shown in a more deliberate way. Smandek
introduces an alien element, a black balloon, in a virgin volcano
landscape in Azerbaijan. Here, the overremembering focuses not that much
on the formal result of the performance, but on the process of the
interaction between nature and the “intruder”. The quasi-sculptural
gesture analyses the behaviour of the matter overcoming or being
overcome by nature (the fall, the upthrust, gaining weight,
disappearing), while at the same time we can contemplate nature’s
randomness and variability.
Last but not least, by creating
sculptural installations, Smandek manages to adapt the experiences
gained out in the open to the restricted exhibition space. In these
works, nature seems to be just an inspiration, a starting point, but
after a closer look, it turns out to be an essential conceptual part of
them. The basic biological and physical properties of nature (density,
gravity, balance) determine here the form and the soul of the final
artworks.
Michał Smandek’s works have many
readings: they could be considered as a research on formal aesthetics, a
search for universal beauty or an analysis of nature’s basic norms.
However, what is truly significant are the fundamental questions raised
by them. What role do nature and art play in getting to know our world?
What is the artist’s part in the creation process? And finally, what
does ‘artwork’ mean: is it a purposefully arranged creation; could it be
just the smallest gesture or maybe even an appropriated situation found
in nature? Smandek’s art does not close any of these doors, but offers
instead many interpretations coexisting in harmony. Despite this
versatility, the artist insists on the importance of being in contact
with nature, watching it, experiencing it, overremembering it.
Agata Rodriguez
